توی مغازه‌های بازار حضرتی، تا سقف سیگار چیده‌اند؛ همگی تولید داخل یا تحت لیسانس با عکس کفشی که در حال له کردن یک نخ سیگار است و جمله‌ کلیشه‌ای «ترک سیگار موجب سلامتی و طول عمر شما می‌شود»؛ سیگارهای قانونی و وارداتی؛ اما در بساط سیگار فروش‌های وسط کوچه همه جور سیگاری پیدا می‌شود، از سیگارهای عجیب و غریب با بسته‌بندی‌های جذاب و خوش رنگ و لعاب تا برندهای معمولی سیگار؛ البته از نوع قاچاقش؛ به اصطلاح خودشان بدون عکس. از سفارش عرب تا سفارش ترک و روس؛ اینجا برای همه سیگاری‌ها جذاب است و فریبنده؛ با قیمت‌هایی که به مراتب از سوپرمارکت‌ها و دکه‌های روزنامه‌فروشی ارزانتر است.

سایه سنگین مافیای سیگار بر سر کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار حضرتی تهران

خیلی‌ها معتقدند اتفاقاتی که این چند ماهه در بازار سیگار کشور و صدالبته در کوچه‌پس‌کوچه‌های بازار مولوی افتاده انقدر جالب و عجیب است که برای خیلی‌ها باورکردنی نیست؛ اینکه در همین بازار و درست در همین چند ماه، بعضی‌ها آنقدر پول جابجا کردند که حسابش با کرام الکاتبین است. سیگارفروش‌ها و مشتری‌های بازار حضرتی آنقدر سرشان شلوغ است که خیلی وقت برای توضیح دادن آنچه در این کوچه در حال اتفاق است ندارند؛ بعضی‌هایشان اگر خیلی لطف کنند، یک جمله سربالا جواب می‌دهند و نهایتاً با حرکت سر و گردن و شانه بالاانداختن‌های زورکی یک «نمی‌دانیم» می‌پرانند و خلاص.

به هر حال نوسان قیمت در بازار سیگار و رشد چندین برابری قیمت سیگارهایی که حتی در داخل تولید می‌شوند، بازار همیشه پرسود سیگار را پر سودتر کرده آنقدر که خیلی‌ها معتقدند آدم‌های قدرتمندی پشت کوچه‌پس‌کوچه‌های تو در توی این بازار نشسته‌اند و همه چیز را کنترل می‌کند. یکی از سیگار فروش‌ها یک بسته سیگار از توی بساطش درمی‌آورد؛ قیمت چاپی ته پاکت را نشانم می‌دهد و می‌گوید: «خودت ببین؛ قیمتش چنده؟ 4500 تومن؛‌ تاریخ تولیدش رو نگاه کن؛ خورده 96/09؛ ولی همینجا قیمت هر باکس 10 تایی‌اش 105 هزار تومنه؛ یعنی 2.5 برابر؛ فقط این نیست؛ همین پاکت سیگار توی داغی همین بازار تا 16 هزار تومن هم فروخته شد.» وقتی می‌پرسم چرا انقدر گران می‌فروشند؟ می‌گوید همین سیگار را خودم 100 تومن خریدم و 105 تومن می‌فروشم. پاپیچش که می‌شوم، یک کلمه تحویلم می‌دهد و باز هم خلاص؛ «نمی‌دانم».

جالب‌تر اینکه وقتی بیشتر توی بازار پرسه می‌زنی، تازه می‌فهمی روی سیگارهای در حال فروش، قیمت‌های مختلفی چاپ شده؛ از 45000 ریال با تاریخ تولید 96/9، تا 55000 ریال به تاریخ تولید 97/01 تا سیگار 75000 ریالی به تاریخ تولید 97/06؛ همگی از یک برند.

نمایندگی شرکت «...»: سیگار را زیر قیمت چاپ شده روی پاکت می‌فروشیم

اگر سراغ نماینده‌های شرکت‌های تولید سیگار را از دست فروش‌ها بگیری، یک «نمی‌دانم» حواله‌ات می‌کنند و اگر از مغازه‌دارها که به مراتب کم‌حرف‌ترند، بپرسی، طبق معمول یا شانه‌ای بالا می‌اندازند یا با چشم و ابرو آدرس ناکجا آبادی را می‌دهند که فقط جوابی داده باشند؛ به هر حال اگر سمج باشی، بعد از یکی دوبار سرک کشیدن از سر تا ته این بازار، یکی‌شان را پیدا می‌کنی؛ مغازه‌ای نسبتاً بزرگ‌تر از سیگارفروش‌ها و به مراتب شیک‌تر؛ وقتی از در شیشه‌ای که جلوی پاهایت خود به خود باز می‌شود رد می‌شوی، فضا برایت عوض می‌شود؛ توی این اتاق‌ها نه خبری از کارتن‌ها و باکس‌های روی هم چیده شده سیگار هست نه سروصدا و شلوغی؛ همه چیز با نورهای نئونی آبی لاجوردی، شیک‌تر به نظر می‌رسد؛ یک کانتر شیک، دو صندلی چرمی پشت کانتر، یک ال‌سی‌دی بزرگ، گوشی‌های تلفن و چند باکس خوش رنگ و لعاب سیگار که توی ویترینی نورپردازی شده، نقش دکور را دارند؛ این‌ها همه آن چیزی است که می‌بینی؛ دفتری که هر جور حساب کنی اصلا شبیه مغازه‌های بازار مولوی و کوچه حضرتی نیست.

مردی که پشت کانتر نشسته انقدر خوش برخورد هست که جرات کنی یک راست با یک سوال بری سراغ اصل ماجرا؛ اینکه چرا شرکت «...» که یکی از معروف‌ترین برندهای دنیا است و بخش بزرگی از بازار سیگار ایران را هم در اختیار دارد، انقدر برای مشتری‌هایش ارزش قائل نیست که محصول تولیدی‌اش را 3 برابر قیمت چاپ شده روی محصولش می‌فروشد؟ این را که می‌گویم، چشم‌هایش را ریز می‌کند و ناخودآگاه لب‌هایش جوری کش می‌آید که نمی‌شود دقیق فهمید عصبانی شده یا می‌خندد؛ به هر حال انگار دفعه اول است چنین چیزی را می‌شنود؛ صدایش را صاف می‌کند و می‌گوید:

- قیمتی که روی پاکت سیگار چاپ شده، قیمت خرید مصرف کننده‌است؛ یعنی ما به قیمت عمده فروشی و پایین‌تر از قیمت چاپی، به مغازه‌دار و کسانیکه مجوز فروش سیگار دارند، می‌فروشیم؟

- یعنی چند؟ کمتر از 4500 تومن، یا کمتر از 5500 تومن یا کمتر از 7500 تومن؟

- الان که روی پاکت خورده 7500 تومن، ما هر باکس 10 تایی را می‌دهیم 67 هزار و 700؛ یعنی هر پاکت 6 هزار 770 تومن.

از پشت شیشه، مغازه‌های سیگار فروشی را نشانش می‌دهم و می‌گویم: پس چطور ممکنه همین سیگاری که شما می‌دهید 67700 تومن، توی مغازه سیگارفروش‌های روبرو، می‌شود 105 هزار تومن و چند هفته پیش 140 هزار تومن هم شده بود؟ می‌خندد و می‌گوید «دیگه مسئولیت اونا با ما نیست؛ ما باید با قیمت تعیین شده بفروشیم که می‌فروشیم؛ همین»

- یعنی سیگار از این در شیشه‌ای به قیمت 6 هزار و 770 تومن بیرون میره و چند متر اون طرف‌تر میشه، 10-11 هزار تومان یا حتی 16 هزار تومن؟ چطوری ممکنه؟

- «نمی دانم». (باز هم لب‌هایش جوری کش می‌آید که نمی‌شود فهمید عصابی شده یا می‌خندد)

- خب پس چرا مشتری‌های همین بازار به جای اینکه از شما خرید کنن، از مغازه‌دارهای روبرو خرید می‌کنن؟ آن هم با 1.5 تا 2 برابر قیمت؟

- برای اینکه ما فقط باید به کسانیکه مجوز عاملیت فروش سیگار دارند، بفروشیم. اگر مجوز داری همین الان بخر و ببین. (می‌خندد) 

افزایش قیمت سیگار توسط تولیدکنندگان داخلی برخلاف قیمت مصوب سال 97

 این همه ماجرا سیگار و مافیای این بازار نیست؛ ماجرایی که باعث شده تا از دود شدن حدود 20 میلیارد نخ سیگار تولید داخل در همین 6 ماه، میلیاردها تومان پول به جیب کسانی برود که بعضی‌ها نام مافیا روی آن گذاشته‌اند؛ مافیایی که نه دولتی‌ها از آن حرفی می‌زنند، نه تولیدکنندگان و نه فروشندگان؛ سایه‌هایی که با دست‌های نامرئی خود نه تنها سود بالایی را به جیب زدند بلکه باعث شدند تا در این آشفته‌بازار سیگار در کشور، تولیدکنندگان داخل کشور هم بدون سر و صدا، قیمت‌های خود را بالا ببرند و از لیست مصوب قیمت سیگار در سال 97 که اواسط خرداد ماه امسال از سوی مرکز برنامه ریزی و نظارت بر دخانیات کشور منتشر شد هم تجاوز کرده و حتی بعضاً قیمت چاپ شده بر روی سیگار را تا 25 درصد گران‌تر اعمال کنند.

به عنوان مثال در مورد این برند که قیمت مصوب آن در سال 97 برای تمامی محصولاتش 5500 تومان در نظر گرفته شده بود، با افزایش 25 درصدی قیمت توسط کارخانه، این محصول با قیمت 7500 تومان برای مصرف کننده، قیمت گذاری شده که البته با وجود فعالیت مافیای سیگار در بازار این برند با قیمتی معادل 10500 تا 11500 تومان به دست مشتری می‌رسد. 

لیست قیمت‌های مصوب خرده‌فروشی سیگار در سال 1397 که اواسط خرداد ماه اعلام شد به شرح زیر است:

جالب‌تر اینجا است که فهرست قیمت مصوب محصولات دخانی که در اواسط خرداد امسال منتشر شد، به دستگاه‌های نظارتی از جمله سازمان تعزیرات حکومتی، نیروی انتظامی، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارسال شده است و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز طی نامه‌ای فهرست یاد شده را به کلیه دبیران کمیسیون‌های برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان‌های سراسر کشور ابلاغ کرده است. ولی با این همه نه تنها هیچ تلاش موثری برای قطع سودجویی افرادی که هیچگاه نامی از آن‌ها برده نمی‌شود انجام نشده بلکه هیچیک از این دستگاه‌ها، نظارت قابل توجهی نیز در سطح عرضه به منظور جلوگیری از سوءاستفاده‌ها ندارند.

در چنین شرایطی که نه دولت و نه تولیدکنندگان تعیین کننده قیمت سیگار در بازار نیستند و معلوم نیست چه کسی قیمت‌ها را در بازار تعیین می‌کند، قطعاً نیاز است تا علاوه بر تمرکز جدی‌تر بر ورود سیگارهای قاچاق به کشور، فکری جدی برای بازار سیگار و سودهای سرشاری کرد که این روزها بیش از هر زمانی دیگر در جیب مافیای می‌رود که خودشان را از هر قانونی مستثنی می‌دانند و زیر بار هیچ نظارتی نمی‌روند.